Czy nasze dziecko przejawia zaburzenia integracji sensorycznej?

Drukuj
Opublikowano: środa, 15 kwiecień 2020 09:30
Odsłony: 4941

Czy nasze dziecko przejawia zaburzenia integracji sensorycznej?


Każdy człowiek odbiera informacje z otaczającego go świata poprzez wrażenia zmysłowe. Do mózgu dociera ogromna ilość informacji zmysłowych. Są one odbierane, przetwarzane i organizowane, a następnie wysyłane z informacją zwrotną o konieczności wykonania odpowiedniej reakcji, tak zwanej reakcji adaptacyjnej. Aby udowodnić, jak ważną rolę w naszym życiu odgrywają prawidłowo wykorzystywane zmysły, twórczyni teorii Integracji Sensorycznej J. Ayres, proponuje wyobrażenie sobie sytuacji zaczerpniętej z życia, a mianowicie sytuacji - obierania pomarańczy. Autorka wylicza zmysły, które biorą udział w tej prostej czynności:
Wzrok – widzimy kolor i kształt owocu, Węch – odbieramy intensywny zapach, pobudzający pracę ślinianek, Dotyk – za pomocą receptorów dotykowych odbieramy fakturę skórki, a także konsystencję owocu, Priopirocepcja – określa ciężar owocu, a także jego kolisty kształt, Napięcie mięśniowe, koordynacja ruchowa – dzięki nim sprawnie obieramy skórkę, nie niszcząc miąższu, Słuch (pośrednio) – słyszymy, odrywaną skórkę


Zatem, aby skutecznie i płynnie obrać pomarańczę potrzebne nam zintegrowane zmysły, które przekażą pozyskane informacje do mózgu, ten zaś odpowiednio na nie zareaguje w postaci odpowiedniej reakcji (np. dostosowaniu siły obierania do grubości skórki, lub ciężaru i wielkości pomarańczy). Gdyby jednak proces ten był zaburzony to moglibyśmy np.: skaleczyć się nożem, uszkodzić część jadalną owocu, nie wiedzieć, od czego zacząć, a następnie kontynuować czynność.
Każdy z naszych zmysłów jest odpowiedzialny za odbieranie i przewodzenie innego rodzaju bodźca. Dzięki systemowi wzrokowemu – widzimy, możemy ocenić wysokość, słuchowy reaguje na bodźce słuchowe, wychwytuje dźwięki, rozpoznaje, zapamiętuje, system węchowy reaguje na wszelkiego rodzaju zapachy natomiast smakowy pomaga nam rozróżniać smaki przyjmowanych pokarmów. Jednakże najważniejsze w funkcjonowaniu człowieka jest zmysł dotyku, który odbiera całą powierzchnią skóry bodźce dotykowe, a także bodźce bólowe. Ma on wpływ na koncentrację uwagi oraz pobudzenie. Kolejny to zmysł propriocepcji (czucia głębokiego) oraz przedsionkowy (ruchu i równowagi). Ich prawidłowe funkcjonowanie wpływa na prawidłową prace pozostałych zmysłów.
Mimo, iż każdy z nas jest jedyny i niepowtarzalny, jednak łączą nas pewne cechy charakterystyczne. W przypadku dzieci przejawiających trudności z przetwarzaniem sensorycznym również możemy wyróżnić pewne wspólne cechy, zachowania w zależności od rodzaju ich trudności. Poniżej zawarto listę potencjalnych oznak, najczęstszych objawów mogących wskazywać na zaburzenia integracji sensorycznej, z podziałem na poszczególne zmysły oraz na powodującą reakcję.

W sferze dotyku:
Każdy z nas ma pewne preferencje dotykowe, pewne rodzaje faktur czy doświadczeń dotykowych są dla nas przyjemne inne akceptujemy, a są i takie, których unikamy. Jednak w przypadku dzieci z trudnościami sensorycznymi sprawa wygląda na bardziej skąplikowaną. Chodzi o zainteresowanie, a nawet przymus i potrzebę dotykania lub unikania doznań związanych z dotykaniem pewnych przedmiotów.
Jeżeli nasze dziecko przejawia podobne zachowania, może to świadczyć o jego trudnościach w sferze dotyku. Może ono nadmiernie reagować, np.:

Dziecko może również zbyt słabo reagować na dotyk lub poszukiwać go:

W sferze wzroku
Dzieci z trudnościami sensorycznymi w obrębie wzroku mogą prezentować różnorodne zachowania, odczytywane przez otoczenie zupełnie nieadekwatnie, a tym czasem mogą one zdecydowanie intensywniej odczuwać wpływ jasnych, świecących czy wirujących przedmiotów lub zbyt słabo reagować na bodźce wzrokowe (przy jednoczesnym braku wady wzroku).
Dzieci nadmiernie reagujące mogą:

Natomiast dzieci wskazujące na zbyt słabe reakcje na bodźce wzrokowe:

W sferze smaku
W przypadku dzieci cierpiących na zaburzenia sensoryczne związane ze smakiem problem grymaszenia przy jedzeniu wynika z podwyższonej lub obniżonej wrażliwości na smaki, faktury i temperaturę produktów wkładanych do ust.
Dziecko nadmiernie reagujące na stymulację oralną może:

Dziecko zbyt słabo reagujące na stymulacje oralną może:

W sferze Węchu
Każdy z nas ma swoje preferencje zapachowe, ulubione potrawy, perfumy. W przypadku dzieci z problemami sensorycznymi w zakresie zaburzeń węchowych proste odczucia dnia codziennego mogą na nie wpłynąć o wiele razy mocniej wywołując różnego rodzaju konsekwencje.
Dziecko nadmiernie odczuwające zapachy może być:

Dziecko zbyt słabo reagujące na zapachy może:

W sferze ruchu i równowagi
Dzieci w większości lubią ruch i wrażenia z niego płynące, jednak niekiedy ruch powoduje w dziecku strach, niepewność lub bardzo trudno go przerwać.
Dziecko nadmiernie reagujące na ruch może:

Dziecko zbyt słabo reagujące na ruch może:

W sferze słuchu
Na co dzień mamy do czynienia z nieustannymi stymulacjami dźwiękowymi, na które nie mamy wpływu. Dla dziecka z zaburzeniami słuchowymi, nadmierna ilość bodźców słuchowych może wywołać różnorodne zachowania awersyjne, a nawet agresywne.
Dziecko nadmiernie reagujące na dźwięki:

Dziecko zbyt słabo reagujące na dźwięki może:

W sferze Motoryki dużej
Większość dzieci dobrze radzi sobie z wyzwaniami motorycznymi. W przypadku dzieci z zaburzeniami motoryki dużej natomiast muszą włożyć dużo więcej wysiłku, aby ich czynności były adekwatne do sytuacji ruchowej. Dzieci z tego typu trudnościami mogą:

W sferze motoryki małej
Rozwijanie umiejętności precyzyjnych dłoni i palców trwa latami oraz jest poprzedzone prawidłowym rozwojem funkcji bazowych. Dziecko z zaburzeniami motoryki małej może:

W sferze zaburzeń społecznych - Trudności w nawiązywaniu i podtrzymywaniu znajomości, dziecko może:


Dziecko dotknięte zaburzeniami integracji sensorycznej może zacząć odczuwać coraz silniejszą frustrację z powodu własnej niemocy, przez co staje się bardziej uciążliwe dla otoczenia. Może również mieć trudności z wyhamowaniem trudnych zachowań, autoregulacją własnego zachowania. Dzieci te bywają również przeciążone ilością bodźców, które do nich docierają, powodując rozdrażnienie, a nawet agresję.
O zaburzeniach integracji sensorycznej możemy mówić, gdy organizacja bodźców zmysłowych w układzie nerwowym jest niewłaściwa, a to z kolei jest przyczyną, iż w określonym czasie nie rozwijają się prawidłowe umiejętności i nie zostają one wyrównane w późniejszych etapach. Powodować to może zmaganie się dziecka z trudnościami zarówno w domu jak i w szkole warto wtedy zasięgnąć zdania specjalisty i na czas pomóc dziecku w osiąganiu kolejnych sukcesów rozwojowych.


Marta Ryszka


Literatura:
Barbara Sher, Codzienne gry i zabawy dla dzieci z zaburzeniami przewodzenia sensorycznego, Wyd. Harmonia, Gdańsk 2018,
Daria Jodzis, Dysfunkcje integracji sensorycznej, a sprawność językowa dzieci w młodszym wieku szkolnym, Wyd. Harmonia, Gdańsk 2013
Polly Godwin Emmons, Liz McKendry Adnerson, Dzieci z zaburzeniami Integracji Sensorycznej, Wyd. Liber, Warszawa 2007
Marta Szybkowska, Elementy integracji sensorycznej, Wyd. PWN, Warszawa 2017