Szkolny stary to ważny moment w życiu dziecka. O gotowości szkolnej dziecka nie decyduje jednakże tylko gotowość poznawcza (intelektualna) dziecka, przejawiająca się głównie w umiejętności rozwiązywania zadań. Rozwój dziecka jest procesem dynamicznym. Obserwując dzieci można zauważyć, że dziecko siedmioletnie zachowuje się nieco inaczej niż pięciolatek czy sześciolatek. Często w wieku 7 lat następuje pożegnanie się z zachowaniami 6 -latka czy 5-latka. Typowy sześciolatek jest czasami zuchwały, nieco agresywny, żądny przygód i bezzasadnie pewny siebie.
U siedmiolatka natomiast :
-występują tylko momenty żywiołowości, pewności siebie i wielkiego zadowolenia,
- dziecko staje się bardziej skryte,
- dziecko jest spokojniejsze i w pewnym sensie łatwiejsze we współżyciu,
- staje się krytyczne wobec siebie (częściej narzekania niż radości),
- często już woli być sam (chce mieć własny kąt lub pokój, w którym mógłby strzec swoich rzeczy, chce mieć swoje sekrety),
- lubi patrzeć, słuchać i pozostawać trochę na uboczu,
- siedmiolatek często zbyt dużo wymaga od siebie,
- często sprawia wrażenie zapracowanego, potrzebuje czasem wyznaczenia punktu, w którym trzeba się zatrzymać, odpocząć od aktywności poznawczej,
• dziecko ma dni umysłowego pobudzenia i takie, w których wszystko zapomina i pracuje wolno.
Rozwój intelektualny i osobowość:
• jest nastawiony na poznawanie świata i nowych rzeczy,
• ma poczucie własnej wartości ( docenia nagrody, zapamiętuje kary i ich okoliczności),
• nawiązuje bliski serdeczny kontakt z innymi,
• trudno go czasem oderwać od tego, co w danym momencie robi,
• rozumie dłuższe wypowiedzi innych, potrafi włączyć się do rozmowy,
• spontanicznie opowiada o swoich przeżyciach, zasłyszanych historiach,
• szanuje przyrodę i cudzą własność,
• zna i stosuje podstawowe zasady higieny,
• stosuje zwroty grzecznościowe, potrafi krytycznie ocenić swoje zachowanie, przeprosić,
• bezpiecznie porusza się w różnych miejscach i sytuacjach,
• stawia pytania, szuka sam i z innymi odpowiedzi,
- dostrzega i opisuje różnice i podobieństwa między przedmiotami i zjawiskami,
• stale wzbogaca swoje słownictwo,
• zna zawody swoich rodziców oraz posiada podstawową widzę na temat swojej rodziny,
• zna nazwę swojej miejscowości, adres.
Koncentracja uwagi i rozwiązywanie problemów:
• potrafi dostrzec problem i szukać rozwiązania,
• wie, w jakiej kolejności wykonać zadanie,
• bierze udział w spontanicznych i zorganizowanych zabawach,
• bierze udział w zabawach grupowych,
• wypełnia polecenia nauczyciela natychmiast lub po ich powtórzeniu,
• rozumie zadanie całkowicie lub po powtórzeniu,
• uważa zawsze lub po upomnieniu,
• pracuje wytrwale ok. 20 minut i kończy każdą pracę z własnej woli lub wymaga zachęty do jej ukończenia,
• jest samodzielny zupełnie lub czasem wymaga pomocy.
Podstawowe umiejętności:
• określa stosunki przestrzenne między obiektami: przed, pod, z prawej strony, z lewej strony, bliżej, dalej,
• potrafi wykorzystywać podstawowe przybory szkolne,ciąć nożyczkami w linii prostej i po krzywej,
• rozpoznawać i nazywać dźwięki z otoczenia,
• mówi poprawnie (wypowiada słowa wyraźnie, artykułując poprawnie wszystkie głoski ),
• potrafi nazwać głoskę na początku i na końcu wyrazu, sprawnie dokonuje analizy i syntezy głoskowej i sylabowej wyrazów,
• rozpoznaje litery i łączy je z odpowiednimi głoskami,
• zna podstawowe litery ( bez dwuznaków i zmiękczeń),
• umie rysować kształty literopodobne,
• samorzutnie pisze pierwsze litery, słowa,
• samorzutnie próbuje lub zaczyna czytać,
• potrafi zapisać niektóre cyfry i znaki matematyczne,
• liczy do 10 na konkretach i bez konkretów, niektóre dzieci dodają i odejmują w zakresie 10,
• rozpoznaje i nazywa proste figury geometryczne,
• zapamiętuje krótkie wierszyki, refreny piosenek,
• rozróżnia i nazywa podstawowe kolory,
• potrafi rysować, malować według własnego pomysłu lub polecenia nauczyciela i nazwać to co jest na rysunku,
• spostrzega podobieństwa i różnice na rysunku , w przedmiotach,
• dobiera w pary przedmioty lub obrazki, klasyfikuje wg określonego kryterium ( np. owoce, drzewa) i łączy je w zbiory.
Powody do niepokoju
Nieharmonijny rozwój intelektualny, emocjonalny fizyczny.
Najczęściej obserwowane niepokojące objawy utrudniające dobry start dziecka w roli ucznia:
• zaniedbanie środowiskowe,
• opóźniony rozwój intelektualny,
• opóźniony rozwój emocjonalny,
• opóźniony rozwój fizyczny.
Inne
Nieumiejętność skupienia uwagi ( trzy z następujących):
1. dziecko nie umie dokończyć rozpoczętego zadania,
2. wydaje się nie słuchać,
3. łatwo się rozprasza,
4. trudno się koncentruje,
5. nie wykazuje wytrwałości i konsekwencji w zabawie.
Impulsywność (trzy z następujących)
1. często robi coś zanim pomyśli,
2. przerzuca się z jednej czynności w drugą,
3. nie potrafi zorganizować sobie pracy,
4. wymaga ciągłego nadzoru,
5. krzyczy bez wyraźnego powodu,
6. nie umie czekać na swoja kolej.
Nadpobudliwość ( dwa z następujących)
1. bez przerwy biega i wspina się,
2. nie potrafi usiedzieć bez ruchu, kręci się niespokojnie,
3. nie potrafi siedzieć w miejscu przez dłuższy czas,
4. rzuca i kręci się w nocy,
5. jest zawsze w ruchu jakby napędzane motorem.
Aby mówić o trudnościach rozwojowych, objawy tego rodzaju muszą pojawić sie przed 7 rokiem życia i występować co najmniej 6 miesięcy.
Jeśli dziecko przejawia pojedyncze trudności w opisanych wyżej zakresach nie oznacza to jeszcze, że nie wykazuje gotowości szkolnej. Warto jednak je analizować, obserwować dziecko i proponować aktywności zmierzające do rozwoju i niwelowania słabiej rozwiniętych cech czy umiejętności. Skuteczne zapobieganie zależy o tego, czy czy rozumiemy nasze dzieci i je wspieramy w rozwoju.
Opracowanie :
Anna Kozańska pedagog PPP w Nowym Tomślu.
Literatura:
Frances L Ilg, Luise Bates Ames, Sidney M. Baker, Rozwój psychiczny dziecka od 0 do 10 lat,
Kate Kelly, Jak poradzić sobie z niegrzecznymi dziećmi